Yüksek oranda sebze ve meyve tüketiminin kalp ve damar hastalıkları bakımından yararlı olduğu artık herkes tarafından bilinen bir gerçektir. Genel olarak bu yararın taşıdıkları polifenolik bileşiklerden kaynaklandığı kabul edilmektedir. Şüphesiz sebze ve meyvelerin yararlarını sadece belirli bileşenlerine sınırlamak yanlış bir yaklaşım olur. Günlük beslenmemizde yer alan sebze ve meyvelerin proteik, oligosakkarit ve polisakkarit yapısındaki bileşenlerinin yanı sıra vitaminler, mineraller ve diğer bileşenlerinin sağlığımızın korunmasında temel rol oynadığı biliniyor.
Besinlerin Nitrat İçeriği Önemli!
Günlük beslenmemizde belki de pek fazla dikkat etmediğimiz bir sebze grubu içeriği ise nitrat bileşenleri. Yeşil sebzeler ve özellikle pancar kökünün nitratlar bakımından zengin olduğu bildiriliyor. Besinlerle alınan nitrat bileşikleri vücutta önce nitrit ve ardından nitrik oksite indirgenmektedir. Nitrik oksit vücutta bir çok fizyolojik olayda rol oynayan önemli bir mediyatördür; kan akımını ve kasların kasılmasını düzenler, miyosit başkalaşımı, glikoz ve kalsiyum dengesi, mitokondriyal solunum ve biyojenezde görev alır. Peki bu fizyolojik değişimin bize ne gibi yararları olabilir?
Vücut Performansında Artış
Günde yarım litre pancar kökü usaresinin, 4-6 gün süreyle uygulanması ile hafif yoğunlukta egzersiz programı uygulanan kişilerde oksijen tüketimini azalttığı, ağır egzersiz programı uygulanan kişilerde ise yorgunluğu belirgin bir şekilde geciktirdiği bildirilmektedir. Aynı araştırma grubunun Kasım 2010 ayı içerisinde yayınlanan çok yeni bir çalışmada ise yine yarım litre pancar suyunun kısa (2.5saat) ve uzun (15gün) süreli uygulanması ile gözlenen etki farklılıkları incelenmiş. Uygulama sonuçlarının değerlendirmesinde şu parametreler dikkate alınmış; istirahat durumunda kan basıncı değişimleri, orta yoğunlukta egzersizde ve koşu bandında rampa çıkışı modunda fizyolojik cevaplarda gözlenen değişim.
Çalışma, belirli sınırlar içerisinde vücut ölçülerine sahip 8 genç (23-35 yaş) üzerinde yürütülmüş. 10 günlük on hazırlama programı içerisinde gönüllülerden dördüne günde yarım litre pancar kökü usaresi ve diğer dördüne ise yaban mersini meyvesi suyu verilmiş. Bu süre sonun da gönüllerin kan basıncı ve performansları kaydedilmiş. Ardından, 15 gün süre ile daha önce yaban mersini meyvesi suyu verilenlere, pancar suyu uygulanmış. Bu suretle her iki grubunda pancar usaresi ve yabanmersini meyvesi suyu içmesi sağlanmış. 2,5 saat, 5 ve 15. Gün sonra kan plazmasında nitrit derişimi ve kan basıncında değişimler ölçülmüş.
Kan plazmasında nitrit derişimin de 2,5 saat sonra yüzde 39, 15 gün sonra ise yüzde 46 artış tespit edilmiş. Kan basıncında ise ancak 12. Günde sonra yüzde 4’lük bir azalma sağlanmış. Bu değer belki ufak görülüyor ama klinik olarak kalp krizi riskini yüzde 22 ve koroner kalp hastalığı riskini de yüzde 16’lık bir azalma sağlayabileceği bildiriliyor. Pancar kökü suyu verilen kişilerde koşu bandı performanslarında da belirgin bir artış tespit edilmiş. Diğer taraftan, yabanmersini meyvesi suyu verilen gruptaki kişiler de nitrit ve kan basıncı değişimlerinin dikkate değer olmadığı, koşu bandı performanslarında ise herhangi bir artış bulunmadığı gözlenmiş.